Nam Tào và Bắc Đẩu là hai vị quan trọng trong Thiên Đình, đứng hầu cận Vua Cha Ngọc Hoàng, giữ sổ sinh tử và cai quản vận hạn con người. Trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Tứ Phủ, hai Ngài được thờ phụng rộng rãi tại các đền phủ, chùa quán và cả trong tư gia. Bài viết dưới đây tổng hợp đầy đủ Nam Tào Bắc Đẩu thờ ở đâu, cùng các đền thờ tiêu biểu nhất Việt Nam, đặc biệt là cụm đền nổi tiếng tại Kiếp Bạc (Hải Dương).
Nam Tào Bắc Đẩu thờ ở đâu?
1. Trong Đạo Mẫu Tam Tứ Phủ
Trong hệ thống thờ Mẫu Tam Tứ Phủ, bộ tượng Vua Cha Ngọc Hoàng, tượng Nam Tào Bắc Đẩu xuất hiện rất phổ biến tại các đền, phủ, điện thờ. Hai vị quan là cận thần tối trọng của Ngọc Hoàng, đảm nhiệm việc quản lý sổ sinh và cả sổ tử của con người. Vì vậy, tượng thường được đặt theo bố cục chuẩn truyền thống: Nam Tào đứng bên trái (tượng trưng phương Nam, chủ quản sổ sinh) và Bắc Đẩu đứng bên phải (tượng trưng phương Bắc, giữ sổ tử). Đây cũng là hai vị thường được hầu thỉnh trong các buổi hầu đồng, nghi lễ cầu an, giải hạn, cầu phúc cho gia đình.
2. Trong chùa, đạo quán
Không chỉ xuất hiện trong tín ngưỡng thờ Mẫu, Nam Tào Bắc Đẩu còn được thờ tại nhiều chùa, đạo quán hoặc các điện thần thờ Ngọc Hoàng. Tùy kiến trúc từng nơi, tượng hai Quan có thể được đặt hai bên tòa Ngọc Hoàng, hoặc bố trí tại hậu cung, thượng điện. Điều này thể hiện sự hòa nhập giữa Đạo Giáo, tín ngưỡng dân gian và Phật giáo trong đời sống tâm linh người Việt.
3. Ở tư gia
Ngày nay, nhiều gia đình - đặc biệt là những nhà có căn đồng hoặc theo tín ngưỡng Tam Tứ Phủ, cũng lập ban thờ Ngọc Hoàng và bộ đôi Nam Tào Bắc Đẩu tại gia. Bàn thờ thường đặt ở tầng trên cùng, nơi trang nghiêm nhất. Bộ tượng phục vụ thờ tư gia thường được chế tác từ các làng nghề truyền thống như Sơn Đồng, Đông Giao, hoặc các cơ sở chuyên làm đồ thờ cổ truyền như Đồ Thờ Phú Cường, đảm bảo vóc dáng chuẩn, thần thái đúng truyền thống.
Cụm đền Nam Tào Bắc Đẩu Kiếp Bạc (Hải Dương)
Đây được xem là nơi thờ tự Nam Tào Bắc Đẩu rõ ràng và bài bản nhất tại Việt Nam. Cụm đền thuộc xã Hưng Đạo, Chí Linh, Hải Dương, nằm trong quần thể di tích Kiếp Bạc -vùng đất linh thiêng gắn với Đức Thánh Trần.
Vị trí và lịch sử
Cụm đền tọa lạc trên hai ngọn núi đối xứng nhau:
Đền Nam Tào ở đỉnh núi Dược Sơn.
Đền Bắc Đẩu trên núi Bắc Đẩu hay còn gọi là núi Vạn Kiếp.
Hai ngọn núi như hai tay ngai nâng đỡ không gian tâm linh Kiếp Bạc, tạo nên thế phong thủy vững chãi và huyền bí. Trải qua biến động lịch sử, đặc biệt thời Pháp thuộc, nhiều kiến trúc bị phá hủy nhưng nhân dân đã phục dựng để giữ lại giá trị thiêng liêng của quần thể.
Kiến trúc đền Nam Tào
Đền Nam Tào mang vẻ uy nghi, đồ sộ với hệ thống nghi môn, gác chuông, gác trống cùng tả hữu hành lang thoáng rộng. Đền chính xây theo dạng chữ Đinh, gồm tiền bái và hậu cung. Vốn là một ngôi chùa cổ, đền đã được phục dựng nhiều lần nhưng vẫn giữ tinh thần kiến trúc truyền thống.
Kiến trúc đền Bắc Đẩu
Đền Bắc Đẩu trước kia đặt trên núi, sau được dời xuống chân núi cho tiện đi lại. Điện thờ chính tôn trí tượng Quan Bắc Đẩu bằng đồng, trong tư thế ngồi uy nghi, tay cầm bút và "Sổ sinh tử". Đây là pho tượng cổ duy nhất còn lại sau thời chiến. Kiến trúc đền cũng theo bố cục "tiền thần hậu Phật", thể hiện sự dung hòa tín ngưỡng dân gian và Phật giáo.
Lễ hội Nam Tào Bắc Đẩu Kiếp Bạc
Lễ hội diễn ra song song với hội Kiếp Bạc vào 20/8 và 28/9 âm lịch hằng năm. Các nghi lễ chính gồm:
Rước kiệu từ các giáp về đền Kiếp Bạc.
Rước bộ từ hai đền Nam Tào – Bắc Đẩu để dâng lên Đức Thánh Trần.
Nghi lễ dâng hương trọng thể của các làng Dược Sơn, Vạn Yên, Bắc Đẩu.
Không khí lễ hội trang nghiêm nhưng cũng rộn ràng, thu hút hàng vạn du khách mỗi mùa.
Một số nơi thờ Nam Tào Bắc Đẩu tiêu biểu khác trên cả nước
Miền Bắc
Nhiều đền phủ lớn thờ Mẫu đều có ban thờ Ngọc Hoàng – Nam Tào – Bắc Đẩu, tiêu biểu như:
Phủ Dầy (Nam Định): Trung tâm tín ngưỡng thờ Mẫu lớn nhất Việt Nam.
Phủ Tây Hồ (Hà Nội): Một số gian thờ trong quần thể có tượng hai Quan.
Đền Quán Thánh (Hà Nội): Đậm sắc Đạo Giáo, thờ Ngọc Hoàng và chư tiên.
Ngoài ra, các chùa lớn như chùa Hà, chùa Láng, Quán Sứ… đều có bố trí ban thờ hoặc tượng hai Ngài.
Bắc Trung Bộ
Các phủ thờ Mẫu tại Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh đều có tòa thờ Ngọc Hoàng – Nam Tào – Bắc Đẩu, được bài trí theo lối cổ truyền, phục vụ nghi lễ cầu an đầu năm và các dịp đại lễ.
Thần tích Nam Tào Bắc Đẩu (Tóm lược dễ hiểu)
Dân gian kể rằng Nam Tào Bắc Đẩu là hai anh em sinh đôi kỳ lạ, ban đầu chỉ là hai cục thịt không tay chân, sau 100 ngày bỗng hóa thành hai chàng trai khôi ngô, trí tuệ hơn người. Nhận thấy tài năng khác thường, Ngọc Hoàng vời hai anh em lên Thiên Đình và giao nhiệm vụ quản lý sổ sinh – sổ tử của nhân gian.
Tuy nhiên, Bắc Đẩu nổi tiếng nghiêm khắc, đôi khi “quá tay” khiến nhiều người chết oan. Chàng Đô Kình ở Liêm Sơn (Hà Nam) đã lên trời đối chất, đoạt được dao thần để cứu dân. Sau khi hy sinh khi trừ rắn tinh, Ngọc Hoàng thương xót, ban lệnh con người được sống 100 tuổi. Tuy nhiên, truyền thuyết kể rằng Bắc Đẩu vẫn âm thầm điều chỉnh tuổi thọ còn khoảng 70 đến 80 như hiện nay. Câu chuyện phản ánh niềm tin của người Việt về sự quản lý của hai Ngài trong mệnh số – phúc đức – sinh tử.
Ý nghĩa thờ Nam Tào Bắc Đẩu
Thờ Nam Tào Bắc Đẩu mang nhiều ý nghĩa sâu sắc trong tín ngưỡng dân gian. Người dân tin rằng việc thờ phụng hai Ngài giúp:
Cầu bình an, giải hạn, tránh tai ương bất trắc.
Cầu sức khỏe, tuổi thọ, trường tồn với thời gian.
Cầu công việc thuận lợi, cuộc sống hanh thông, nhật nguyệt hòa hợp.
Nhắc nhở con người sống thiện lành, tích đức để tăng phúc số, cải mệnh.
Trong hệ thống đồ thờ, bộ tượng Ngọc Hoàng và Nam Tào Bắc Đẩu luôn là trung tâm của các ban thờ Thiên Đình, giữ vai trò vô cùng quan trọng tại các đền phủ thờ Mẫu trên cả nước.
Nam Tào và Bắc Đẩu được thờ rộng rãi trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Từ đền phủ Tam Tứ Phủ, chùa quán, cho đến ban thờ tư gia, hình ảnh hai vị Quan giữ sổ sinh tử luôn có vị trí trang trọng. Đặc biệt, cụm đền Nam Tào Bắc Đẩu Kiếp Bạc (Hải Dương) là nơi tiêu biểu nhất, mang giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh sâu sắc. Đối với những cơ sở thờ tự hoặc gia chủ muốn thỉnh tượng thờ chuẩn, uy nghi, các làng nghề Sơn Đồng hay Đông Giao và đơn vị chuyên chế tác như Đồ Thờ Phú Cường luôn là địa chỉ uy tín để chọn được bộ tượng Ngọc Hoàng - Nam Tào Bắc Đẩu chuẩn phong thủy, đúng thần thái.
Những thông tin mà Đồ Thờ Phú Cường chia sẻ chỉ mang tính chất tham khảo, giúp quý khách hiểu thêm về phong tục, nghi lễ truyền thống. Chúng tôi không bán sách văn khấn, không cung cấp lễ vật hay dịch vụ đi lễ. Phú Cường chỉ chuyên sản xuất và cung cấp đồ thờ, tượng Phật sơn son thếp vàng chất lượng cao - đúng chuẩn truyền thống của làng nghề Sơn Đồng.
Đặt Hàng Ngay - Tư Vấn Tận Tâm
Hotline: 0976 127 006
Website: dothosondong.com.vn
Cơ sở: Đồ Thờ Phú Cường – Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội
>>> Tham khảo thêm các bài viết liên quan:
Văn khấn Nam Tào Bắc Đẩu trong tin ngưỡng thờ mẫu
Nam Tào Bắc Đẩu là ai? Vai trò chức trách ý nghĩa của 2 vị thần trong tín ngưỡng
