Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế là đấng tối cao của Thiên đình, người nắm giữ quyền lực vận hành trời đất và được tôn kính trong nhiều lớp tín ngưỡng của người Việt, đặc biệt trong Đạo Mẫu Tam Tứ Phủ. Hình tượng Ngọc Hoàng không chỉ xuất hiện trong thần thoại mà còn hòa quyện sâu sắc vào đời sống tâm linh, trở thành biểu tượng của công lý, phúc lành và sự che chở đối với muôn loài. Tìm hiểu nguồn gốc, sự tích và vai trò của Vua Cha Ngọc Hoàng sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về hệ thống tín ngưỡng Việt và giá trị văn hóa được lưu truyền qua hàng nghìn năm.
Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế là ai?
Trong hệ thống thần linh của Đạo Mẫu Tam Tứ Phủ, Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế được xem là vị thần tối cao, đứng đầu toàn bộ Thiên giới. Ngài quản lãnh cả bốn phủ: Thiên Phủ, Địa Phủ, Thoải Phủ và Nhạc Phủ, nắm giữ quyền năng vận hành trời đất, điều khiển vạn vật và nắm giữ công tội của muôn loài. Ngọc Hoàng là đấng có quyền phong thưởng – giáng phạt, điều binh khiển tướng, ban phúc lành cho người thiện và trừng trị những kẻ làm điều ác.
Dù ở ngôi vị chí tôn, Ngài không trực tiếp cai trị từng miền mà phân quyền cho các Thánh, tùy theo trách nhiệm và năng lực của từng vị. Chẳng hạn, Ngọc Hoàng giao cho Tản Viên Sơn Thánh giữ ngôi Vua Cha Nhạc Phủ, phó thác cho Nam Tào - Bắc Đẩu ghi chép công tội, và giao cho Tam Quan Đại Đế việc ban phúc, giải hoạn và tăng tuổi thọ cho nhân gian. Nhờ sự phân định này mà hệ thống thần linh trở nên rõ ràng, trật tự và hài hòa.
Trong Đạo Mẫu, người trực tiếp cai quản Tứ Phủ lại chính là Thánh Mẫu Liễu Hạnh, theo đúng vai vị “Vua Cha, Mẫu Chủ”. Điều đó cho thấy Ngọc Hoàng là đấng đứng đầu xét về quyền năng, còn Mẫu là người trực tiếp chăm lo, che chở và tạo phúc cho chúng sinh.
Nguồn gốc của Vua Cha Ngọc Hoàng trong tín ngưỡng Việt Nam
Ảnh hưởng từ Đạo giáo và truyền thuyết Trung Hoa
Hình tượng Ngọc Hoàng ở Việt Nam bắt nguồn từ Đạo giáo Trung Hoa với danh hiệu đầy đủ: Hạo Thiên Kim Khuyết Ngọc Hoàng Thượng Đế (昊天金闕至尊玉皇大帝). Truyền thuyết cho rằng Ngài vốn là Thái tử của nước Quang Nghiêm Diệu Lạc Quốc, tu luyện tới 3.200 kiếp để đạt thành Kim Tiên, rồi tiếp tục trải qua hàng trăm triệu kiếp mới trở thành Đấng Ngọc Đế.
Ngài ngự ở điện Linh Tiêu, cai quản 36 tầng trời, 3.000 thế giới, 72 địa sát và toàn bộ sinh linh trong vũ trụ. Bên cạnh Ngài là Tây Vương Mẫu - vị chủ quản trường thọ, linh dược và phúc thọ của chúng nhân.
Giao thoa với tín ngưỡng bản địa Việt Nam
Khi vào Việt Nam, hình tượng Ngọc Hoàng được Việt hóa mạnh mẽ, hòa nhập cùng hệ tư tưởng Tam giáo đồng nguyên (Phật - Lão - Nho) và gắn bó sâu sắc với tín ngưỡng dân gian. Người Việt xem Ngọc Hoàng là Cha của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, đồng thời là vị Thượng Đế tối cao nhưng lại không giữ vị trí chủ lễ trong hầu đồng, một nét rất riêng của Đạo Mẫu Việt Nam. Ngài được phối thờ trong nhiều đền, miếu, chùa và trở thành một phần không thể thiếu của đời sống tâm linh người Việt.
Sự tích Vua Cha Ngọc Hoàng trong dân gian Việt Nam
Bên cạnh ảnh hưởng từ Đạo giáo, dân gian Việt Nam cũng xây dựng nhiều câu chuyện gần gũi về Ngọc Hoàng. Trong đó, tích “Con cóc kiện trời” được lưu truyền phổ biến: Khi hạn hán kéo dài, cóc dẫn đầu muông thú lên Thiên đình kêu xin cho dân gian. Cảm động trước tấm lòng của cóc, Ngọc Hoàng liền sai Thiên Lôi làm mưa xuống trần thế, đồng thời phong cho cóc danh hiệu “Cậu ông Trời”.
Câu chuyện thể hiện niềm tin của người Việt rằng Ngọc Hoàng là vị thần nhân từ, lắng nghe dân tình, luôn giữ sự công minh, chính trực trong việc xét xử công tội.
Vai trò của Vua Cha Ngọc Hoàng trong tín ngưỡng Việt Nam
Đấng tối cao của Thiên đình
Ngọc Hoàng được xem là đấng tối thượng, quản trị toàn bộ vũ trụ: từ trời đất, biển núi cho đến phúc họa, sinh tử, công tội. Quyền năng của Ngài bao trùm lên mọi sự vận hành của thiên nhiên và đời sống nhân loại.
Vua Cha của Tứ Phủ
Trong Đạo Mẫu, Ngọc Hoàng giữ vai trò đặc biệt quan trọng: là Cha của Tam Tòa Thánh Mẫu và Cha của Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Ngài phong quyền cho các Thánh cai quản bốn miền Thiên – Địa – Thoải - Nhạc, đảm bảo sự vận hành hài hòa của thế giới tâm linh.
Người phán xét công tội, ban thưởng & giáng phạt
Mọi công tội của người và thần đều được ghi chép dưới sự giám sát của Ngọc Hoàng. Ngài có quyền phong quan, giáng chức, ban phúc hoặc trừng phạt tùy theo công lao hay lỗi lầm. Vì thế, hình tượng Ngọc Hoàng luôn gắn với ý nghĩa công lý và lẽ phải trong lòng người Việt.
Đền thờ Vua Cha Ngọc Hoàng ở Việt Nam
Là đấng tối thượng, Ngọc Hoàng thường được thờ tại ban riêng trong đền – chùa, không thờ chung với Mẫu. Một số nơi thờ Ngọc Hoàng nổi tiếng gồm:
Đền Ô Xuyên (Hải Dương)
Chùa Ngọc Hoàng - TP.HCM
Đàn Nam Giao - Huế
Đền Đậu An - Hưng Yên
Chùa Ngọc Hoàng - Bắc Ninh
Điện Bồ Hong - An Giang
Chùa Vân An - Cao Bằng
Đàn Kính Thiên Tràng An - Ninh Bình
Tại các ngôi đền này, Ngài thường được thờ cùng Nam Tào & Bắc Đẩu và các vị thiên thần chầu hầu bên cạnh.
Ngày khánh tiệc Vua Cha Ngọc Hoàng
Ngày 9 tháng Giêng là đại lễ vía của Ngọc Hoàng. Tương truyền đây là ngày Ngài giáng hạ nhân gian, cùng thiên binh thiên tướng để xét công tội, ban phúc và khai mở vận may đầu năm. Lễ vật dâng Ngọc Hoàng thường gồm 18 món, tượng trưng cho sự đầy đủ, sung túc và hanh thông cho cả năm.
Hầu đồng Vua Cha Ngọc Hoàng
Theo đúng lề lối Đạo Mẫu truyền thống, không có giá hầu đồng của Ngọc Hoàng, bởi Ngài là đấng tối thượng, chỉ đứng trên các Thánh chứ không giáng đồng. Các giá hầu chỉ dành cho Mẫu, Quan, Chầu, Ông Hoàng, Cô, Cậu. Tuy vậy, tín đồ vẫn có thể thực hiện:
Văn khấn dâng Ngọc Hoàng
Chầu văn tấu thỉnh
Nghi lễ dâng hương trong ngày khánh tiệc
Những hình thức này thể hiện lòng tôn kính, chứ không thuộc hệ thống hầu đồng.
Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế là đấng tối cao trong vũ trụ quan Việt Nam, hiện diện trong nhiều lớp tín ngưỡng dân gian và đặc biệt quan trọng trong Đạo Mẫu. Hình tượng Ngài tượng trưng cho công lý, lòng nhân từ và sự bảo hộ, là Cha Trời che chở cho muôn loài. Việc thờ phụng Ngọc Hoàng thể hiện ước vọng về một cuộc sống bình an, gia đạo hưng thịnh, mưa thuận gió hòa và phúc lộc trường tồn.
Những thông tin mà Đồ Thờ Phú Cường chia sẻ chỉ mang tính chất tham khảo, giúp quý khách hiểu thêm về phong tục, nghi lễ truyền thống. Chúng tôi không bán sách văn khấn, không cung cấp lễ vật hay dịch vụ đi lễ. Phú Cường chỉ chuyên sản xuất và cung cấp đồ thờ, tượng Phật sơn son thếp vàng chất lượng cao - đúng chuẩn truyền thống của làng nghề Sơn Đồng.
Đặt Hàng Ngay - Tư Vấn Tận Tâm
Hotline: 0976 127 006
Website: dothosondong.com.vn
Cơ sở: Đồ Thờ Phú Cường – Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội
>>> Tham khảo thêm các bài viết liên quan:
Ngũ Vị Tôn Quan là ai? Ý nghĩa và vai trò trong tín ngưỡng Tứ Phủ Việt Nam
Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là ai? Sự tích và vai trò trong Tứ Phủ Công Đồng
