Nội dung chính
Bản văn chầu Bà Đệ Tam không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là một kiệt tác thi ca dân gian đầy xúc cảm. Bà là Thủy Tinh Công Chúa - vị Chầu linh thiêng bậc nhất Thoải Phủ, gắn với câu chuyện tình buồn và phẩm giá trung trinh lay động lòng người. Bản văn khi cất lên trong giá hầu, không chỉ khiến người nghe rùng mình vì khí thiêng mà còn khiến bao con nhang đệ tử rơi lệ vì thương cảm.
Bài viết sau sẽ giới thiệu bản văn chầu Bà Đệ Tam đầy đủ nhất, cùng những thông tin chi tiết về tiệc lễ trong thờ đạo mẫu, truyền tích và nghi thức hầu giá để bạn hiểu sâu sắc hơn về một trong những vị Thánh Chầu được tôn kính bậc nhất trong tín ngưỡng Tứ Phủ.
1. Chầu Bà Đệ Tam là ai?
Chầu Đệ Tam còn được gọi là Chầu Bà Đệ Tam Thoải Phủ hay Thủy Tinh Công Chúa, là con gái của Vua Cha Long Vương Bát Hải Động Đình, cai quản Thủy phủ trong tín ngưỡng Tứ Phủ. Bà là vị Chầu đứng thứ ba trong hệ thống Tứ Phủ Chầu Bà, được xem là người quản cai các tiên nữ chốn Thủy Cung, thường được mô tả mặc áo trắng, tay cầm quạt khai cuông – biểu tượng của sự thanh tịnh và minh mẫn.
2. Ý nghĩa của bản văn Chầu Đệ Tam
Linh thiêng trong nghi lễ hầu đồng: Bản văn chầu Bà Đệ Tam thường được sử dụng trong nghi lễ hầu giá Chầu Đệ Tam tại các phủ, đền thờ thuộc Thủy Phủ như đền Hàn Sơn (Thác Hàn - Thanh Hóa). Khi hát văn, người hầu đồng nhập vai Chầu, thể hiện sự thiêng liêng, đức độ và lòng thương dân của bà.
Gửi gắm khát vọng của con nhang đệ tử: Những lời văn trong bản văn chầu thường thể hiện sự nguyện cầu bình an, thịnh vượng, tai qua nạn khỏi cho nhân gian. Qua đó, tín đồ thể hiện lòng thành kính và biết ơn với sự phù hộ của Chầu.
3. Trọn bộ bản văn chầu Bà Đệ Tam đầy đủ nhất
Dưới đây là các bản văn tiêu biểu, thường được sử dụng trong các buổi lễ hầu Chầu Bà Đệ Tam:
Bản số 1
"Chúa từ buổi giãi dầu sương tuyết
Đày non xanh bóng nguyệt hắt hiu
Thẩn thơ nắng sớm mưa chiều
Tiếng chim khắc khoải như khêu mạch sầu
Tưởng nông nỗi dòng châu lã chã
Trách ai làm hai ngả chia li
Từ nay mỗi độ xuân về
Cầu ô lỡ nhịp sông khuya vắng thuyền
Bứt dứt nhẽ thung huyên nghĩa cả
Tấm thân này có sá chi đâu
Lẽ nào nát ngọc trẩm châu
Vùi hoa dập liễu bởi câu tam tòng
Xót vì nỗi má hồng bội bạc
Âu cũng đành bèo dạt mây trôi
Sức này há kể chi ai
Lòng trinh chuyển động đất trời chứng minh"
Bản số 2
"Xuân qua ba tiết tháng hè
Thu rồi đông đến mây che thanh nhàn
Mừng giầu mừng thịnh mừng sang
Phú lại mừng quý quan sang mừng giầu
Làm tôi Chầu độ sống lâu
Phơ phơ tóc bạc trên đầu bằng bông
Trứng rồng lại nở ra rồng
Hạt thông lại nẩy chồi thông rườm rà
Bốn phương phẳng lặng can qua
Dân an quốc thái xướng ca chơi bời
Quân thần phải đạo chúa tôi
Trên thuận lòng trời dưới thuận long dân
Hội đồng ba phủ nghiêm quân
Đệ tam chầu thoải thanh tân hay là
Tóc mây rẽ mái mượt mà
Lưng ong mắt phượng da ngà điểm trang
Tay đàn tang tính tình tang
Miệng cười hoa nở ai đang hầu Chầu
Muôn dân thiên hạ cúi đầu
Quyền Chầu cai quản bộ hầu nàng tiên
Rong chơi cửa phủ cửa đền
Vâng lệnh Mẫu truyền giáng phúc trừ tai
Ơn trên tiếp lộc ban tài
Độ cho già trẻ gái trai yên lành
Khi vui trống phách rập rình
Đỉnh đang thơ phú tính tình giao ca
Thơ thơ phú phú ngâm nga
Cung năm dịp bẩy cung ba dịp mười
Thơ dâng đã bốn câu rồi
Lạy bà bảo hộ tiểu tôi an lành
Chậu nước trong xin bà tẩy điện
Vuông nhiều điều còn vẹn liêm phong
Xin bà đại xá cho đồng
Kẻo còn nhầm lỗi kẻo còn dại ngây
Chúa tiên khéo miệng khéo tay
Miệng thời tấu đối tay may vóc rồng
Xách đầy theo Mẫu vô cung
Dệt tấm vóc rồng tiến đức vua cha
Lộc tài Chầu mới ban ra
Bổng lộc cho lắm lại nhiều hơn xưa
Đồng con hương khói phụng thờ
Ba mươi mồng một mười tư hôm rằm
Chữ rằng Thánh giáng lưu ân
Chầu bà ban lộc thiên xuân thọ trường."
4. Khi nào hát bản văn chầu Bà Đệ Tam?
Bản văn được hát trong những dịp:
Tiệc khánh Chầu Đệ Tam: ngày 18/4 âm lịch (đặc biệt tại đền Thác Hàn – Thanh Hóa)
Khi hầu giá Chầu Đệ Tam trong các buổi lễ mở phủ, lễ Thoải phủ
Các dịp lễ cầu an, cầu lộc, cầu bệnh
Tại các đền thờ Mẫu Thoải, nơi có phối thờ Chầu Đệ Tam
5. Lưu ý khi dâng lễ và hầu giá Chầu Đệ Tam
Trang phục khi hầu giá Chầu Đệ Tam thường là áo trắng, tượng trưng cho Thủy phủ.
Lễ vật dâng Chầu nên có các món màu trắng: xôi trắng, áo trắng, quả màu nhạt, đặc biệt mâm lễ sắp xếp nghiêm trang.
Không nên tùy tiện hầu Chầu trong các dịp lễ vui (vì sự tích của Chầu gắn với nỗi buồn và oan khiên).
Người hầu đồng nên có căn quả, sự dẫn dắt của thầy đồng uy tín trước khi thỉnh giá Chầu.
Bản văn chầu Bà Đệ Tam không chỉ là một phần quan trọng trong tín ngưỡng Tứ Phủ mà còn là kho tàng văn học dân gian phong phú, phản ánh đức hạnh, lòng trung trinh và quyền uy của Chầu. Những ai theo đạo Mẫu, thờ phụng Chầu Đệ Tam đều nên tìm hiểu và gìn giữ trọn vẹn bản văn chầu Bà Đệ Tam đầy đủ nhất như một cách thể hiện lòng thành và giữ gìn bản sắc văn hóa tâm linh dân tộc.
Đặt Hàng Ngay - Tư Vấn Tận Tâm
Hotline: 0976 127 006
Website: dothosondong.com.vn
Cơ sở: Đồ Thờ Phú Cường – Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội
>>> Tham khảo thêm các bài viết liên quan đến thờ đạo mẫu:
