Đền Đậu An (Đền An Xá) - ngôi đền thờ Vua Cha Ngọc Hoàng duy nhất ở Việt Nam từ hơn 2.200 năm nay vẫn tỏa sáng như một biểu tượng linh thiêng nơi mảnh đất Tiên Lữ, Hưng Yên. Tọa lạc trên thế đất đầu rồng, bao bọc bởi hồ nước tụ thủy, đền là nơi trời đất và con người giao hòa, nơi người dân gửi gắm niềm tin vào sự che chở, phúc lành và mưa thuận gió hòa. Với kiến trúc cổ kính, tháp Cửu trùng kỳ bí và lễ hội rực rỡ sắc màu dân gian, Đền Đậu An là điểm đến tâm linh độc đáo, hội tụ giá trị văn hóa, tín ngưỡng cùng lịch sử bền vững qua hàng thiên niên kỷ.
Đền Đậu An - Di tích quốc gia đặc biệt thờ Vua Cha Ngọc Hoàng
Đền Đậu An tọa lạc tại thôn An Xá, xã An Viên, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên, cách trung tâm TP. Hưng Yên khoảng 12 km. Đây là nơi duy nhất tại Việt Nam thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế, cùng các vị Thiên Tiên, Địa Tiên và Ngũ Lão Tiên Ông.
Theo truyền thuyết, từ hơn 2.200 năm trước, các vị tiên giáng trần đã mở đất Chạ Xá, dạy dân trồng lúa nước, săn bắn, trừ thú dữ, dựng Thụy Ứng Quán để cầu mưa thuận gió hòa. Người dân lập đền thờ để tưởng nhớ công lao, về sau mở rộng thành quần thể Đền Đậu An ngày nay. Năm 2020, đền được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt, khẳng định giá trị thiêng liêng và tầm vóc văn hóa của di tích.
Lịch sử hình thành - Dấu ấn tín ngưỡng sâu dày
Truyền thuyết Tiên giáng trần khai phá Chạ Xá
Theo truyền thuyết lâu đời, vùng Chạ Xá xưa kia chỉ là một vùng đầm lầy rậm rạp, cỏ dại um tùm và thú dữ hoành hành. Trong thời khắc gian khó ấy, Thiên Tiên và Địa Tiên đã mở cổng trời để giáng trần, khai phá vùng đất hoang vu. Các vị tiên dạy dân làng nhiều điều quan trọng để sinh sống và phát triển: biết cách trồng lúa nước, hái lượm, săn bắt, dựng nhà cửa và khai khẩn đầm lầy thành đất trồng trọt. Những vị Tiên linh còn giúp người dân tiêu diệt thú dữ, mang lại sự bình yên để làng xóm có thể hình thành và phát triển.
Sau này, Ngũ Lão Tiên Ông tiếp tục xuống giúp dân, huy động người làng mở rộng khu vực khai hoang, dựng nên quán Thụy Ứng - nơi nhân dân gửi gắm niềm tin và cầu mong mưa thuận gió hòa. Quán Thụy Ứng chính là nền móng đầu tiên của Đền Đậu An ngày nay.
Sự hình thành của Đền Đậu An
Từ quán thờ cổ xưa đơn sơ, người dân Chạ Xá qua nhiều thế hệ đã xây dựng và mở rộng thành một quần thể đền uy nghi, mang phong thái tôn nghiêm của tín ngưỡng Đạo giáo Việt Nam. Đền không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là dấu tích văn hóa – lịch sử của nền nông nghiệp lúa nước vùng đồng bằng Bắc Bộ. Trải qua biến thiên thời gian, đền Đậu An vẫn giữ vị thế là trung tâm tín ngưỡng quan trọng, lưu giữ những câu chuyện kỳ bí về các bậc Tiên linh đã có công khai phá và bảo hộ vùng đất này.
Kiến trúc Đền Đậu An - Kỳ quan cổ giữa lòng Hưng Yên
Tổng thể kiến trúc hình chữ Đinh
Đền Đậu An tọa lạc trên khu đất rộng khoảng 2,2 ha và nằm ở thế “đầu rồng - long chầu thủy tụ”, mang lại cảm giác linh khí hội tụ. Toàn bộ đền được xây theo kiến trúc chữ Đinh truyền thống, gồm ba khu chính: Tiền tế, Thượng điện và Hậu cung. Bên cạnh đó, quần thể còn có nhiều công trình phụ trợ như Nghi môn, Miếu Cô, Phủ Mẫu, Giải Vũ, Đền Hạ, Đền Công đồng…, tạo nên một không gian tín ngưỡng rộng lớn và bề thế.
Tiền tế với gỗ lim cổ thụ hàng trăm năm
Tiền tế là công trình nổi bật với hệ thống kèo, vì, con chồng đấu sen được chạm khắc vô cùng tinh xảo theo phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê. Toàn bộ kiến trúc sử dụng gỗ lim nguyên khối, những cột lim cao lớn được ví như “cột chống trời”, thể hiện sức mạnh và sự trường tồn. Đây là minh chứng cho tay nghề điêu luyện của nghệ nhân xưa khi kiến tạo một công trình vừa trang nghiêm vừa giàu giá trị mỹ thuật.
Hậu cung đá xanh
Điểm độc đáo nhất của Đền Đậu An chính là Hậu cung được xây dựng hoàn toàn bằng đá xanh – điều hiếm gặp trong kiến trúc đền đài Việt Nam. Từ cột trụ, kèo, hoành phi đến hoa văn đều được đục khắc sắc nét và bền vững qua hàng trăm năm. Bên trong hậu cung thờ Ngai vàng, Y bào của Ngọc Hoàng Thượng Đế và các vị Tiên linh có công giúp dân. Không gian tĩnh lặng và linh thiêng nơi đây tạo cảm giác như bước vào cõi trời – nơi tiếp dẫn linh khí thiên giới.
Tháp Cửu Trùng
Tháp Cửu Trùng là bảo vật quý hiếm của Đền Đậu An, được đánh giá là một trong những di vật đặc sắc nhất của nghệ thuật đất nung thời Lý – Trần. Tháp gồm 9 tầng, tượng trưng Cửu Trùng Thiên – nơi Ngọc Hoàng ngự trị. Họa tiết trên tháp là sự hòa quyện giữa nghệ thuật Việt – Chăm – Ấn giáo: hoa sen cách điệu, chim Garuda, mô típ tháp Đình Bảng và hình hồ lô trên đỉnh tháp – biểu tượng cho sự giao hòa trời đất. Đây là kiệt tác thể hiện đỉnh cao của nghệ thuật tạo tác cổ.
Cổng Tam Quan
Tam quan của đền được xây dựng bề thế với hai tầng mái cong, bốn cột trụ lớn vươn cao và đỉnh trụ đắp hình “Phượng tụ vỹ” – bốn con phượng chụm đuôi chuẩn bị cất cánh. Hình tượng này tượng trưng cho phú quý – thịnh vượng, mang lại vẻ đẹp độc đáo cho toàn bộ khối kiến trúc. Chiếc chuông cổ treo ở Tam quan mỗi khi ngân lên lại gợi cảm giác thanh tịnh, giúp lòng người lắng xuống và hướng về thiện niệm.
Lễ hội Đền Đậu An - Nét đẹp văn hóa dân gian đặc sắc
Lễ hội Đền Đậu An diễn ra từ mùng 1 đến 12 tháng 4 âm lịch hằng năm, được xem là một trong những lễ hội lớn nhất vùng Tiên Lữ. Những nghi lễ truyền thống được thực hiện trang trọng như lễ rước kiệu Thiên Tiên – Địa Tiên, lễ dâng hương cầu phúc, lễ tế cổ truyền. Bên cạnh đó còn có các hoạt động văn hóa như hát quan họ trên thuyền, tạo nên không gian lễ hội vừa linh thiêng vừa rộn ràng.
Lễ hội còn đem đến nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như chọi gà, cờ tướng, hò dô và đặc biệt là trò “đánh hổ”, mô phỏng tích dân làng xưa trừ thú dữ bảo vệ bản làng. Một nét thú vị khác là tục xin lá si từ tổ hổ để cầu bình an, phong tục độc đáo của người dân địa phương.
Giá trị văn hóa & tín ngưỡng của Đền Đậu An
Trung tâm tín ngưỡng Đạo giáo tại Việt Nam
Đền Đậu An được coi là một trong những trung tâm thờ Đạo giáo lớn nhất tại Việt Nam, nơi tôn thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế - đấng tối cao cai quản trời đất. Đây là điểm giao hòa giữa Thiên giới, Nhân giới và tín ngưỡng bản địa Việt Nam, tạo nên sức hút tâm linh mạnh mẽ.
Lưu giữ nhiều di vật quý hiếm
Đền sở hữu kho tàng di vật cổ vô giá như Tháp Cửu Trùng đất nung, khánh đá thời Vĩnh Trị, chuông đồng niên hiệu Cảnh Hưng, hai bia đá thời Lý và Nguyễn và bệ sen đất nung cổ. Mỗi hiện vật là minh chứng sống cho chiều sâu văn hóa của vùng đất Hưng Yên.
Ý nghĩa tâm linh sâu sắc
Theo tục truyền, ai sống hiền đức, thành tâm lễ Ngọc Hoàng thì sẽ được độ trì, vạn sự hanh thông. Vì thế, mỗi năm có hàng vạn du khách tìm về đền để cầu bình an, tài lộc, công danh, sức khỏe và gia đạo thuận hòa. Nơi đây trở thành điểm tựa tinh thần của cộng đồng, giữ vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của người dân.
Đền Đậu An không chỉ là di tích quốc gia đặc biệt mà còn là báu vật tâm linh của vùng Hưng Yên, mang theo hơi thở của nghìn năm lịch sử. Với kiến trúc cổ kính, lễ hội đặc sắc, hệ thống di vật phong phú và câu chuyện huyền thoại về các vị tiên khai mở Chạ Xá, đền là điểm đến không thể bỏ qua với những ai yêu văn hóa tâm linh và mong muốn tìm về nguồn cội.
Những thông tin mà Đồ Thờ Phú Cường chia sẻ chỉ mang tính chất tham khảo, giúp quý khách hiểu thêm về phong tục, nghi lễ truyền thống. Chúng tôi không bán sách văn khấn, không cung cấp lễ vật hay dịch vụ đi lễ. Phú Cường chỉ chuyên sản xuất và cung cấp đồ thờ, tượng Phật sơn son thếp vàng chất lượng cao - đúng chuẩn truyền thống của làng nghề Sơn Đồng.
Đặt Hàng Ngay - Tư Vấn Tận Tâm
Hotline: 0976 127 006
Website: dothosondong.com.vn
Cơ sở: Đồ Thờ Phú Cường – Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội
>>> Tham khảo thêm các bài viết liên quan:
Ngũ Vị Tôn Quan là ai? Ý nghĩa và vai trò trong tín ngưỡng Tứ Phủ Việt Nam
Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là ai? Sự tích và vai trò trong Tứ Phủ Công Đồng
