Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh, còn gọi là Ông Lớn Tuần Tranh, là một trong Ngũ Vị Tôn Ông quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu, Tam Phủ, Tứ Phủ của người Việt. Ngài được nhân dân vùng Ninh Giang, Vĩnh Bảo, Thái Bình tôn kính nhờ công lao khai phá, trấn giữ vùng duyên hải sông Tranh, đồng thời được thờ như một vị thần sông nước linh thiêng, cai quản thiên địa binh, thu chấp tài mã và giải oan nghiệp cho trần gian. Khi ngự đồng trong các lễ hội, Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh thường mặc áo lam thêu rồng, đeo hổ phù, mạng và đai lam, biểu trưng cho quyền uy và sự linh ứng của Ngài.
Sự Tích Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh
Truyền thuyết con trai vua Bát Hải Động Đình
Theo thần tích, Quan Lớn Tuần Tranh là con trai thứ năm của Vua Bát Hải Động Đình, được giao cai quản vùng sông Tranh. Ngài lập nhiều chiến công trong việc khai phá, bảo vệ dân cư và giữ yên vùng duyên hải. Vua Thủy đã phong sắc Ngài với danh hiệu “Đệ ngũ tôn quan thượng đẳng tối linh thần - Cao Lỗ Đại Vương - Đệ Ngũ Tuần Tranh”, đồng thời giao quyền thống lĩnh thiên địa binh, giải oan nghiệp và quản lý tài sản thiên hạ.
Một trong những truyền thuyết nổi bật kể rằng, Ngài đã tiêu diệt hai con rắn dữ quấy phá dân lành, bảo vệ người dân vùng sông Tranh. Nhờ công lao này, dân gian lập đền thờ tại bến Tranh (Hải Dương) để tưởng nhớ.
Truyền thuyết gắn liền với Cao Lỗ
Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh còn được liên hệ với Cao Lỗ, vị Đại tướng dưới thời Thục Phán An Dương Vương, người chế tạo nỏ liên châu huyền thoại.
Cao Lỗ là người sinh ra tại xã Cao Đức, huyện Gia Bình, Bắc Ninh và được giao xây thành Cổ Loa, luyện quân chống giặc ngoại xâm.
Trong lịch sử, Cao Lỗ đã cùng quân Việt đánh bại quân Tần xâm lược và tổ chức phòng thủ vùng đất Âu Lạc.
Vì bị oan ức và nghi ngờ, ông bị đày ra sông Kỳ Cùng, tại đây đã tự vẫn để chứng minh sự trong sạch.
Sau khi mất, dân gian lập đền thờ ở bến Tranh (Hải Dương) nơi ông hiển linh, và bến Kỳ Cùng (Lạng Sơn) - nơi ông tuẫn tiết. Ông được tôn xưng là Cao Lỗ Đại Vương và Đệ Ngũ Tuần Tranh, trở thành biểu tượng của lòng trung nghĩa, công lao khai phá và bảo vệ đất nước.
Các Truyền Thuyết Nổi Bật Về Quan Lớn Tuần Tranh
Truyền thuyết đôi bạch xà: Sau khi tự vẫn, Ngài hiện thành đôi rắn trắng được ông bà nông lão nuôi dưỡng. Khi bị phát hiện và thả xuống sông Tranh, vùng sông này xuất hiện dòng xoáy dữ dội, giúp quân An Dương Vương thắng trận chống Triệu Đà.
Truyền thuyết cứu dân: Ngài giúp dân qua sông an toàn, trấn yểm quái vật và giữ gìn trật tự vùng duyên hải, tạo nên uy danh trong dân gian.
Những truyền thuyết này thể hiện tinh thần công minh, lòng trung nghĩa và khả năng hiển linh của Ngài, từ đó trở thành đối tượng tín ngưỡng quan trọng trong lễ hội Tứ Phủ.
Đền Thờ Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh
Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh được thờ phụng tại nhiều đền phủ, điện thờ mẫu trong hệ thống Tam Phủ - Tứ Phủ trên khắp miền Bắc. Tuy nhiên, nổi bật nhất vẫn là hai ngôi đền chính gắn liền trực tiếp với sự tích và hành trạng của Ngài. Trong đó, Đền Tranh được xem là đền trung tâm, nơi Ngài hiển linh và gắn bó sâu sắc với đời sống tâm linh của cộng đồng dân cư vùng sông Tranh (Ninh Giang – Hải Dương). Đây là nơi người dân tin rằng Quan Lớn đã trấn giữ, bảo vệ vùng duyên hải, giúp dân tránh khỏi thiên tai, dịch bệnh và giữ cho cuộc sống yên bình.
Bên cạnh đó, Đền Kỳ Cùng ở Lạng Sơn là nơi ghi dấu sự kiện Ngài tuẫn tiết để minh oan. Sau khi mất, thần lực của Ngài hiển hiện, phù hộ cho người dân vùng biên ải. Vì vậy, đền Kỳ Cùng cũng trở thành địa chỉ linh thiêng, được đông đảo nhân dân và du khách đến chiêm bái, tưởng nhớ sự trung nghĩa của Quan Lớn.
Ngày Lễ Trọng Đại Tại Đền Quan Lớn Tuần Tranh
Hằng năm, hai ngôi đền lớn đều tổ chức những ngày tiệc quan trọng để tưởng nhớ công lao và sự linh ứng của Quan Lớn Đệ Ngũ.
Ngày Đản Sinh (14/2 Âm lịch): Thường kéo dài từ mùng 10 đến 20/2, bao gồm lễ rước, lễ tế, văn nghệ dân gian và các hoạt động tín ngưỡng truyền thống.
Ngày Hóa (25/5 Âm lịch): Được xem là lễ lớn nhất trong năm. Các nghi lễ chính diễn ra từ ngày 20 đến 26/5 với các nghi thức trang trọng như tế lễ, hầu thánh, dâng sớ cầu an, giải hạn.
Các kỳ lễ hội này luôn thu hút đông đảo nhân dân địa phương lẫn khách thập phương. Mọi người đến đây dâng hương, cầu bình an, may mắn, giải trừ tai ương và bày tỏ lòng biết ơn đối với vị Quan có công với dân, với nước.
Hình Ảnh Và Trang Phục Khi Quan Lớn Đệ Ngũ Ngự Đồng
Trong nghi lễ hầu đồng, khi Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh giáng ngự, hình ảnh Ngài được tái hiện thông qua trang phục và đạo cụ mang tính biểu tượng. Ngài thường mặc áo lam thêu rồng, thể hiện khí chất uy nghiêm và quyền phép của bậc tôn quan. Trên người Ngài đeo hổ phù, biểu trưng cho chức trách cai quản binh quyền và khả năng trấn yểm tà ma.
Ngoài ra, Ngài mang theo mạng và đai lam, tượng trưng cho dòng nước sông Tranh - nơi Ngài trấn giữ. Khi ngự đồng, một trong những hình ảnh đặc trưng nhất là Ngài cầm thanh đại đao, biểu hiện sức mạnh trừ tà, dẹp loạn, bảo vệ dân lành. Trong phần hầu giá, Ngài chủ chứng nhiều nghi thức như khai quang, tấu hương, múa thanh long đao, thể hiện sự linh thiêng và quyền uy của thần.
Tầm Quan Trọng Của Quan Lớn Đệ Ngũ Trong Tín Ngưỡng Dân Gian
Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh giữ vị trí đặc biệt trong hệ thống Ngũ Vị Tôn Quan của tín ngưỡng Tứ Phủ. Ngài không chỉ là một vị quan lớn có công khai phá, bảo vệ vùng duyên hải mà còn được xem là biểu tượng của công lý, lòng trung nghĩa và đức độ thanh liêm. Người dân tin rằng Ngài có khả năng giải oan, hóa giải nghiệp chướng và ban phúc lộc cho những ai thành tâm phụng thờ.
Là vị thần gần gũi với đời sống tinh thần của nhân dân, Quan Lớn Tuần Tranh đã trở thành nguồn cảm hứng lớn trong văn hóa dân gian, lễ hội truyền thống và tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam.
Hình ảnh Ngài hiện diện trong thơ ca, văn tế, bản văn hầu đồng, và được tôn kính rộng rãi ở khắp các tỉnh miền Bắc. Sự linh ứng và đức độ của Ngài được người đời truyền tụng qua nhiều thế hệ, tạo nên một giá trị tâm linh bền vững trong đời sống văn hóa Việt.
Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh là biểu tượng linh thiêng của sức mạnh, công lao khai phá, bảo vệ dân lành, là vị quan trọng trong hệ thống Ngũ Vị Tôn Ông, thờ phụng tại Hải Dương, Lạng Sơn, và được nhân dân tôn kính qua hàng nghìn năm lịch sử.
Nếu quý khách đang muốn lập điện thờ tứ phủ và tìm một đơn vị thiết kế thi công điện thờ Tứ Phủ uy tín, chuẩn phong thủy, đậm chất tâm linh Việt, hãy đến với Đồ Thờ Phú Cường. Chúng tôi chuyên cung cấp trọn gói nội thất điện thờ, từ tượng thờ, bàn thờ, hoành phi câu đối, long ngai, khám thờ... sơn son thếp vàng cao cấp, đảm bảo đồng bộ trang nghiêm chuẩn phong thủy.
Những thông tin mà Đồ Thờ Phú Cường chia sẻ chỉ mang tính chất tham khảo, giúp quý khách hiểu thêm về phong tục, nghi lễ truyền thống. Chúng tôi không bán sách văn khấn, không cung cấp lễ vật hay dịch vụ đi lễ. Phú Cường chỉ chuyên sản xuất và cung cấp đồ thờ, tượng Phật sơn son thếp vàng chất lượng cao - đúng chuẩn truyền thống của làng nghề Sơn Đồng.
Đặt Hàng Ngay - Tư Vấn Tận Tâm
Hotline: 0976 127 006
Website: dothosondong.com.vn
Cơ sở: Đồ Thờ Phú Cường – Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội
>>> Tham khảo thêm các bài viết liên quan:
Ngũ Vị Tôn Quan là ai? Ý nghĩa và vai trò trong tín ngưỡng Tứ Phủ Việt Nam
Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai là ai? Sự tích và vai trò trong Tứ Phủ Công Đồng
