Dát vàng là gì? Cách dát vàng đồ gỗ làng nghề truyền thống Sơn Đồng

Dát vàng là gì?

Dát vàng là kỹ thuật thủ công truyền thống trong đó các lá vàng mỏng được áp lên bề mặt sản phẩm như gỗ, đá, gốm hoặc kim loại để tạo lớp phủ có màu sắc ánh kim sang trọng, bắt mắt. Không đơn thuần chỉ là lớp trang trí, dát vàng còn mang tính biểu tượng cao, thể hiện sự cao quý, tôn nghiêm và giá trị nghệ thuật vượt thời gian. Trong ngành mỹ nghệ, đây là công đoạn đòi hỏi kỹ năng điêu luyện và sự kiên nhẫn tuyệt đối của người thợ.

Loại vàng sử dụng trong nghệ thuật dát vàng phổ biến nhất là vàng quỳ – vàng nguyên chất được dát thủ công thành những lá cực mỏng, thường từ vàng 24K.

Phân biệt dát vàng, mạ vàng và sơn nhũ vàng

• Dát vàng: Sử dụng vàng thật (vàng quỳ) để thủ công áp lên bề mặt. Vàng giữ được màu sắc tự nhiên, độ bền cao và không bị phai theo thời gian.

• Mạ vàng: Áp dụng phương pháp điện hóa để phủ lớp vàng thật mỏng lên kim loại, thường dùng trong công nghiệp hoặc trang sức.

• Sơn nhũ vàng: Sử dụng sơn có sắc tố vàng bắt sáng, giá thành thấp nhưng không có giá trị vật chất, dễ bong tróc và xuống màu sau thời gian ngắn.

Phân biệt dát vàng, mạ vàng và sơn nhũ vàng

Ứng dụng của dát vàng trong đồ mỹ nghệ

Dát vàng được ứng dụng rộng rãi trong các sản phẩm gỗ mỹ nghệ và không gian nội thất truyền thống như:

• Tượng Phật, tượng Thánh: Tăng vẻ tôn nghiêm, thiêng liêng trong các công trình tâm linh.

• Đồ thờ cúng: Hoành phi, câu đối, ngai thờ, khám thờ… thể hiện sự trang trọng và kính ngưỡng tổ tiên.

• Đồ nội thất cao cấp: Bàn ghế, tranh gỗ, phù điêu… mang phong cách cổ điển, quý tộc.

• Kiến trúc tâm linh: Cột, kèo, bao lam… tại đình, chùa, từ đường được dát vàng để tôn vinh nét truyền thống lâu đời.

Cách dát vàng đồ gỗ làng nghề truyền thống Sơn Đồng

Sơn Đồng là nơi quy tụ nhiều thế hệ nghệ nhân tài hoa trong lĩnh vực điêu khắc và dát vàng trên đồ gỗ mỹ nghệ. Truyền thống được lưu truyền qua nhiều thế hệ thợ thủ công, với các bí quyết gia truyền, giúp nơi đây trở thành trung tâm sản xuất tượng và sản phẩm dát vàng lớn nhất miền Bắc. 

Không chỉ là hoạt động kinh tế, nghệ thuật dát vàng tại Sơn Đồng còn mang đậm yếu tố văn hóa và tín ngưỡng. Mỗi sản phẩm không chỉ là vật phẩm thờ tự, mà còn là biểu hiện của sự tôn kính tổ tiên, niềm tin vào tâm linh và tinh thần lưu giữ di sản dân tộc. 

Hướng dẫn dát vàng đồ gỗ tại Sơn Đồng

Cách dát vàng tại Sơn Đồng được thực hiện theo quy trình thủ công tinh xảo, đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và tay nghề vững vàng của người thợ. Dưới đây là các bước cơ bản:

1. Xử lý bề mặt và sơn lót

Trước khi dát vàng, tượng hoặc sản phẩm gỗ cần được xử lý bề mặt bằng cách chà nhám kỹ lưỡng. Sau đó, nghệ nhân dùng cọ quét lớp sơn lót chuyên dụng, đảm bảo phủ kín và miết đều sao cho bề mặt thật mịn và phẳng. Thời gian chờ sơn khô phụ thuộc vào điều kiện thời tiết – đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến độ kết dính của vàng quỳ.

2. Dán lá vàng

Khi sơn đạt độ se nhất định (gần khô nhưng vẫn còn độ dính), người thợ bắt đầu công đoạn dán vàng. Từng lá vàng mỏng được áp sát lên bề mặt sản phẩm, phủ kín toàn bộ hoặc theo bố cục thiết kế. Việc dán vàng đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối để tránh bong, rách hoặc gấp nếp.

3. Làm mịn và hoàn thiện

Sau khi dát kín, bề mặt sản phẩm được làm mịn bằng chổi lông thỏ – loại chổi mềm chuyên dụng giúp loại bỏ phần vàng thừa và làm nổi bật lớp vàng chính. Những mảng vàng vụn được tận dụng để dặm vào các khe, hoa văn chìm, bảo đảm độ phủ hoàn hảo.

4. Bảo quản và xử lý sau dát

Sản phẩm sau khi dát vàng cần được bảo quản cẩn thận, tránh va chạm mạnh và môi trường ẩm ướt để giữ nguyên độ sáng và bám dính của vàng. Trong một số trường hợp, nghệ nhân sẽ phủ thêm lớp bảo vệ trong suốt để tăng độ bền và khả năng chống oxy hóa.

Quy trình dát vàng

Những điều đặc biệt trong kỹ thuật dát vàng Sơn Đồng

Kỹ thuật thủ công truyền thống, đòi hỏi độ tỉ mỉ và tay nghề cao

Kỹ thuật dát vàng tại Sơn Đồng là một công việc thủ công đòi hỏi độ tỉ mỉ cao và tay nghề vững vàng. Từ việc chuẩn bị bề mặt, quét sơn, dán vàng đến làm mịn bằng chổi lông thỏ, mỗi công đoạn đều phải chính xác tuyệt đối. Sự kiên nhẫn và tinh tế của người thợ là yếu tố quyết định đến chất lượng và độ bền của sản phẩm.

Sự phối hợp giữa nghệ thuật điêu khắc và dát vàng

Sự đặc biệt của dát vàng Sơn Đồng là sự kết hợp hài hòa giữa điêu khắc gỗ và dát vàng. Các sản phẩm trước khi dát vàng đều được chạm khắc tinh xảo, giúp lớp vàng quỳ bám chắc và nổi bật. Sự kết hợp này tạo nên vẻ đẹp tinh tế, làm tăng giá trị thẩm mỹ của sản phẩm.

Bản sắc riêng biệt không trộn lẫn với các vùng miền khác

Kỹ thuật cách dát vàng của Sơn Đồng mang đậm bản sắc riêng, không giống bất kỳ làng nghề nào khác. Sự kết hợp hoàn hảo giữa kỹ thuật điêu khắc và dát vàng tạo ra những sản phẩm độc đáo, thể hiện rõ nét văn hóa và tín ngưỡng Việt Nam. Chính nhờ sự truyền thừa và sáng tạo qua nhiều thế hệ, sản phẩm Sơn Đồng luôn giữ được nét đặc trưng riêng biệt.

Bản sắc riên của thếp vàng

Kỹ thuật dát vàng tại làng nghề Sơn Đồng chính là di sản văn hóa quý báu. Nếu bạn đang tìm kiếm những sản phẩm đồ thờ cúng chất lượng, đồ thờ dát vàng, các sản phẩm từ Sơn Đồng chắc chắn sẽ là sự lựa chọn lý tưởng. Một địa chỉ đáng cân nhắc tại làng nghề đó chính là đồ thờ Phú Cường. Đây là nơi sở hữu những sản phẩm thờ cúng đẳng cấp; cung cấp dịch vụ dát vàng nội thất, dát vàng tượng Phật uy tín, chất lượng.